Onlangs luisterde ik geboeid naar Ineke Visser op een congres van Carend over palliatieve zorg in de stervensfase. Zij is initiatiefnemer en voorzitter van het Landelijk Expertisecentrum Sterven en heeft jaren als hospice medewerker gewerkt waarin ze veel ervaring op deed met de stervende mens. In haar presentatie gaf ze kort aan dat het stervensproces 7 lagen door ging. Helaas ging ze daar toen niet verder veel dieper op in maar het bleef me wel boeien. Gelukkig is er nu de podcast, en deel 1. De fysieke laag heb ik zojuist geluisterd.
Leven met Sterven
In de zevendelige podcast "Leven met sterven" gaat het over de zeven verschillende lagen van het sterven: fysiek, emotioneel, mentaal, spiritueel, relationeel, goddelijk en het bewustzijn. Het stervensproces gaat namelijk veel verder dan wat we op fysiek niveau kunnen waarnemen. De komende weken komen de andere lagen ook aan bod. Ik ben heel benieuwd aangezien ik me als therapeut vooral met het leven bezig houdt maar waarin het sterven zeker ook een rol kan spelen als het gaat om rouw en verliesverwerking of angst voor verlies of trauma naar aanleiding van het stervensproces.
Trauma of schuldgevoelens na een overlijden
Niet zelden kom ik mensen tegen in de praktijk, die onlangs of al wat langer geleden te maken hebben gehad met sterven of de dood. Ze houden er soms een trauma aan over. Soms ging het zo snel en was er geen goed afscheid meer mogelijk of is er een schuldgevoel omdat ze er net op het moment van sterven, er niet bij waren en die persoon toen overleed. Door de podcast serie te volgen merk ik al dat er dingen door Ineke verhelderd worden. Sommige dingen wist ik al wel uit bijvoorbeeld de boeken van Manu Keirse over Rouw en Verlies, maar andere dingen zijn nieuw voor mij.
Het fysieke sterven
Wat mij opvalt zijn een aantal punten. Ondermeer over het niet meer willen eten en drinken. Als het lichaam sterft, dan stopt het eten en drinken en de naasten willen juist zo graag zorgen. Bieden vaak nog wat eten of drinken aan. We proberen te redderen en onszelf een houding te geven. We willen zo graag iets doen en het is best moeilijk om los te laten en stil aanwezig te zijn in een stervensproces.
Hoe lang duurt het stervensproces?
Dan kan het ook nog best even duren, want hoe lang duurt het nou? Dat is verschillend en niet van te voren zomaar te zeggen. Soms gaat het snel en soms kan het dagen, weken duren. "Het is nogal wat voor de stervende om het leven los te laten. Het is nogal wat voor het lichaam om te sterven en alles een voor een stop te zetten. Het wordt vaak nog wat moeilijker als er de hele tijd mensen om je heen zijn die je aaien, aanraken en tegen je praten. Het gehoor en de reuk zijn de laatste dingen die uitvallen. Vandaar ook dat juist in totale rust, als net iedereen even weg is, iemand vaak overlijdt", vertelt Ruth Cooiman, verpleegkundige in een hospice. Dit is waar ik als therapeut vaak het verdriet van mensen tegenkom in de praktijk. Het niet goed kunnen verwerken van het verlies.
Mantelzorg geven bij een Stervende
Waar ik nooit bij stil had gestaan is dat iemand zelf verzorgen in het stervensproces thuis, heel intensief is. Je hebt buiten de zorg vaak ook nog alle zorgen voor de visite, het voortdurend aanwezig moeten blijven waardoor je weinig eigen tijd meer voor jezelf meer hebt. Het is zwaar om mee te maken omdat je iemand die je lief is zo ziet sterven. Dan is een hospice wel heel fijn waar 24/7 zorg is en dat je daar op kan vertrouwen. Ook de vergelijking met de kraamtijd is treffend. De zorg voor een stervende is eigenlijk net zo intensief als die van de zorg voor een pasgeborene.
Wel of geen Sterfbed
Ik ben benieuwd naar de overige afleveringen.. hier heb ik al veel van geleerd en geeft me meer inzicht in het stervensproces maar ook wat het met mensen doet die erbij zijn. Zelf heb ik tot op heden alleen mensen plotseling verloren zonder sterfbed. Dat is schokkend geweest en er was geen sterfbed. Daaraan kan ik wel relateren maar een ziektebed en een langzaam stervensproces is toch iets heel anders.
Reactie plaatsen
Reacties