Wanneer je te maken hebt met psychische klachten, zoals stress, somberheid of angst, lijkt het soms alsof je hele systeem in de knoop zit. Dat is ook niet zo gek, want je hoofd, hart en hormonen werken als een fijn afgestemd team samen. Als één van de drie uit balans is, heeft dat invloed op de rest. In dit artikel kijken we naar de relatie tussen je brein, emoties en belangrijke hormonen zoals dopamine, oxytocine en cortisol.

Hoofd: de regisseur van je gedachten

Je hoofd, oftewel je brein, is de plek waar je gedachten ontstaan. Bij psychische klachten, zoals angst en depressie, gebeurt er veel in je brein. Je amygdala (je ‘alarmsysteem’) kan overactief worden, terwijl de prefrontale cortex (je rationele brein) moeite heeft om de controle te behouden. Hier komen stresshormonen om de hoek kijken, zoals adrenaline en cortisol die het hele systeem in de vlucht of vechtstand kunnen zetten. Het overlevingssysteem kickt in. Ook zijn er nog andere hormonen van invloed:

• Dopamine: Dit ‘beloningshormoon’ speelt een sleutelrol in motivatie en plezier. Te weinig dopamine kan leiden tot lusteloosheid en gebrek aan energie, wat vaak voorkomt bij depressie.
• Serotonine: Bekend als het ‘gelukshormoon’, helpt serotonine om je stemming te stabiliseren. Een tekort kan somberheid veroorzaken.

Hart: het centrum van verbinding en rust

Je hart reageert direct op je emoties. Wanneer je gestrest bent, klopt je hart sneller en kan dit je gevoel van onrust versterken. Andersom kan een rustige ademhaling je hartslag vertragen en je kalmeren. Het hart staat ook symbool voor verbinding, en dat is waar oxytocine – het ‘knuffelhormoon’ – een rol speelt.

• Oxytocine: Dit hormoon versterkt het gevoel van veiligheid en verbondenheid. Het komt vrij bij fysiek contact, zoals knuffelen, en helpt om stress te verminderen.
• Endorfinen: Deze natuurlijke pijnstillers geven een gevoel van euforie en komen vrij tijdens sporten, lachen of zelfs een goed gesprek.

Hormonen: de verborgen krachten

Je hormonen spelen een stille maar krachtige rol in hoe je je voelt. Naast cortisol, serotonine en dopamine, zijn er andere hormonen die belangrijk zijn voor je welzijn:

• Testosteron: Dit hormoon is vaak geassocieerd met energie, zelfvertrouwen en veerkracht. Zowel bij mannen als vrouwen kan een tekort zorgen voor futloosheid en een verminderd libido.
• Oestrogeen en progesteron: Deze vrouwelijke hormonen beïnvloeden je stemming sterk. Schommelingen, zoals tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of overgang, kunnen leiden tot stemmingswisselingen of zelfs depressieve klachten.

Het samenspel tussen hoofd, hart en hormonen

Het mooie – en soms ingewikkelde – van je lichaam is dat alles met elkaar samenwerkt. Stel dat je veel piekert (hoofd), dan wordt je stresssysteem geactiveerd en komt er meer cortisol vrij (hormonen). Dit kan zorgen voor hartkloppingen (hart) en je gevoel van angst versterken. Als gevolg kun je je minder verbonden voelen met anderen, wat weer invloed heeft op je oxytocineproductie. Zo kan een vicieuze cirkel ontstaan.

Hoe herstel je de balans?

Gelukkig kun je zelf stappen ondernemen om hoofd, hart en hormonen weer in balans te brengen:

1. Beweeg regelmatig: Sporten verhoogt endorfinen en dopamine, en verlaagt cortisol.
2. Zorg voor verbinding: Fysiek contact en sociale interactie stimuleren oxytocine en serotonine.
3. Eet gezond: Een dieet rijk aan omega-3 vetzuren, groenten en fruit ondersteunt een gezonde hormoonbalans.
4. Slaap voldoende: Tijdens je slaap herstellen je hormoonspiegels zich.
5. Therapie en ondersteuning: Therapie kan helpen om stress te verminderen en beperkende gedachten te doorbreken.

Goed voor jezelf zorgen

Hoofd, hart en hormonen vormen samen de basis van je psychische welzijn. Als één van deze systemen uit balans is, kan dat een grote impact hebben op hoe je je voelt. Door bewust aandacht te besteden aan deze drie onderdelen, kun je jouw klachten beter begrijpen en aanpakken.

Voel je je uit balans en weet je niet waar je moet beginnen? Neem dan contact met me op. Samen ontdekken we wat jouw hoofd, hart en hormonen nodig hebben om weer in harmonie te komen. 💛